Ongewenste effecten van de pil

dossier Orale anticonceptiva (de pil) kunnen risico's inhouden voor de gezondheid, met name een mogelijk licht verhoogd risico op borstkanker en op de vorming van bloedklontertjes (veneuze trombo-embolie), maar verminderen in sommige gevallen ook bepaalde gezondheidsrisico's (b.v. mogelijk beschermend effect tegen ovarium- en endometriumcarcinoom).

Borstkanker

Een geringe verhoging van het risico op borstkanker kan niet uitgesloten worden, vooral niet bij vrouwen die de pil zeer lang (> 10 jaar) hadden genomen en bij wie die lange gebruiksperiode niet gevolgd werd door een voldragen zwangerschap.
Bij vrouwen met risicofactoren voor borstcarcinoom (b.v. persoonlijke antecedenten, antecedenten bij eerstegraadsverwante, d.w.z. moeder, zuster of dochter, antecedenten van fibro-adenomen of atypische hyperplasie) wordt aanbevolen terughoudend te zijn bij het gebruik van orale anticonceptiva.
In een recent onderzoek bij vrouwen tussen 35 en 64 jaar oud die orale anticonceptiva nemen of genomen hebben, werd weliswaar geen verhoogd risico van borstkanker gevonden. Er kon geen effect worden aangetoond van behandelingsduur, dosis van het oestrogeen, type progestageen, leeftijd bij starten van het oraal anticonceptivum, of het al dan niet aanwezig zijn van familiale antecedenten. Deze resultaten zijn geruststellend. Wel moet aangestipt worden dat eerdere studies vooral een verhoogd risico vaststelden bij vrouwen jonger dan 35 jaar die een oraal anticonceptivum namen of dit in de loop van de laatste 5 jaar hadden gestopt, en die het oraal anticonceptivum vóór de leeftijd van 20 jaar waren gestart.

Lees ook: Test je risico op borstkanker

Lees ook: Test jezelf: Wat weet je over borstkanker?

Cervixkanker

Er zijn steeds meer aanwijzingen dat bij vrouwen die positief zijn voor het DNA van het humane papillomavirus (HPV), orale anticonceptiva het risico van cercixcarcinoom verhoogt.
Recent werd nagegaan of orale anticonceptiva en het aantal voldragen zwangerschappen een invloed hadden op het ontwikkelen van cervixcarcinoom. Het risico van cervixcarcinoom was drie- tot viermaal hoger bij de vrouwen die gedurende 5 jaar of langer een oraal anticonceptivum hadden genomen dan bij de vrouwen die nooit een oraal anticonceptivum hadden genomen. Ook vond men een hoger risico van cervixcarcinoom bij de vrouwen met een hoger aantal voldragen zwangerschappen, dan bij deze met twee of minder voldragen zwangerschappen. Volgens de onderzoekers zou de daling van het aantal cervixcarcinomen in de meeste landen gedeeltelijk verklaard kunnen worden door het dalend aantal zwangerschappen per vrouw. Het belangrijkste besluit van deze studie is dat zowel langdurig gebruik van orale anticonceptiva als een hoog aantal voldragen zwangerschappen het risico van cervixcarcinoom verhogen, en dit door het promoten van de evolutie van HPV-infectie naar een cervixcarcinoom.

Lees ook: Uitstrijkje van de baarmoederhals (of PAP-test) in 11 vragen

Lees ook: Afwijkend uitstrijkje: verloop colposcopie en biopsie

Myocardinfarct

Het risico van myocardinfarct is in geringe mate verhoogd bij vrouwen op orale anticonceptiva, vooral in aanwezigheid van risicofactoren zoals roken, bij vrouwen ouder dan 35 jaar, en bij vrouwen met hypertensie. Of het risico van myocardinfarct lager is voor derdegeneratie-anticonceptiva (met als progestageen gestodeen of desogestrel) dan voor tweedegeneratie-anticonceptiva (met als progestageen levonorgestrel), blijft betwist.
Vrouwen die de pil gebruiken, moeten alleszins stoppen met roken of er beter niet mee te beginnen.

Lees ook: Test jezelf: Rookverslaving

Veneuze trombo-embolie

Het risico op veneuze trombo-embolie is verhoogd met alle orale anticonceptiva, maar dit risico ligt iets hoger bij vrouwen die een derdegeneratie-anticonceptivum nemen dan bij vrouwen met een tweedegeneratie- anticonceptivum. Het extra risico is evenwel klein en is vooral aanwezig bij het opstarten van de pil. Het risico van veneuze trombo-embolie is tijdens de zwangerschap wel hoger dan bij gebruik van eender welke pil.
In de British National Formulary worden voor het risico van veneuze trombo-embolie bij jonge vrouwen zonder risicofactoren, volgende absolute cijfers gegeven: 5 gevallen per 100.000 vrouwjaren bij niet-pilgebruiksters, 15 gevallen per 100.000 vrouwjaren bij vrouwen op een tweedegeneratie-anticonceptivum, 25 gevallen per 100.000 vrouwjaren bij vrouwen op een derdegeneratie-anticonceptivum.
De preparaten op basis van ethinylestradiol en het anti-androgeen cyproteronacetaat zijn niet als dusdanig aangewezen als anticonceptiemiddel. Deze preparaten kunnen wel gebruikt worden bij vrouwen met therapie-resistente androgene acne of met androgene alopecie, waarbij hun anticonceptieve eigenschappen nuttig kunnen zijn. De resultaten van een recent patiënt-controle onderzoek wijzen op een hoger risico van veneuze trombo-embolie met de preparaten op basis van ethinylestradiol in combinatie met cyproteronacetaat, dan voor preparaten op basis van ethinylestradiol in combinatie met levonorgestrel.

Lees ook: Spataders: oorzaken, behandeling en voorzorgsmaatregelen