dossier De E. colibacterie (Escherichia coli) is meestal een onschuldige darmbewoner bij de mens en warmbloedige dieren. Er zijn ook E. colibacteriën waarvan je ziek kunt worden. De zogenaamde enterohemorragische E.coli (EHEC, ook wel Shigatoxineproducerende E.coli of STEC genoemd) kan een besmettelijke dikkedarmontsteking veroorzaken met bloederige diarree. Als complicatie kan nierbeschadiging (HUS) optreden.
Lees ook: E. coli-infecties: van mild tot ernstig
EHEC is een afkorting van de medische term enterohemorragische E. coli (ook wel Shigatoxineproducerende E.coli of STEC genoemd) en is een variant van de E. colibacterie.
Na besmetting met deze bacterie kan de patiënt last krijgen van heftige bloedingen (hemorragie) in de darmen. Dat bloed komt met de diarree naar buiten. De infectie kan bovendien gepaard gaan met braken, misselijkheid en buikkrampen en kan ernstige schade aan de nieren veroorzaken.
HUS is een afkorting van hemolytisch-uremisch syndroom, een medische term voor ernstige nierklachten die het gevolg kunnen zijn van een besmetting met een EHEC- bacterie.
2 tot 7 procent van de met STEC geïnfecteerde personen ontwikkelt het hemolytisch uremisch syndroom (HUS), maar bij geïnfecteerde kinderen jonger dan 5 jaar kan dit percentage oplopen tot 15 procent. Uit studies blijkt dat gemiddeld 2 tot 9 procent van deze patiënten overlijdt (vooral in de acute fase), dat bij 25 procent van de overlevende patiënten chronische nierfunctiestoornissen optreden en dat gemiddeld 3 procent van de HUS-patiënten een terminale nierinsufficiëntie ontwikkelt.
Consumptie van onvoldoende verhit rundvlees (onder andere filet américain, gehakt, carpaccio en vlees bereid op de barbecue) houdt een risico in voor de consument en vooral voor personen die behoren tot risicogroepen (zoals ouderen en kleine kinderen).
Ook consumptie van rauwe melk, besmet water en rauwe groenten (onder andere sla, spinazie, radijsjes en andere ontspruitende gewassen) kan een EHEC-infectie veroorzaken. De laatste jaren lijken besmette groenten en fruit ook een steeds grotere rol te gaan spelen. In Nederland was er in 2007 een uitbraak veroorzaakt door besmette sla. Uit onderzoek van het Voedselagentschap in 2010 waarbij stalen van groenten werden onderzocht, werden geen bacteriën aangetroffen.
Besmetting kan ook plaatsvinden door contact met (mest of de huid van) besmet vee en door zwemmen in besmet water in de natuur.
Besmetting van mens op mens kan voorkomen. De bacterie is aanwezig in de ontlasting van mensen die besmet zijn. Bij toiletgebruik kunnen de toiletbril, de spoelknop en andere voorwerpen besmet raken. Door contact met deze voorwerpen kan de bacterie via de handen in de mond van anderen terechtkomen. Zo kan besmetting optreden, vooral in het gezin of in kinderdagverblijven.
Niet altijd treden ziekteverschijnselen op. Als er ziekteverschijnselen optreden, gebeurt dat meestal 3-4 dagen na de besmetting. De klachten duren gemiddeld 2-9 dagen en gaan over het algemeen vanzelf over.
Er ontstaat geen immuniteit tegen de ziekte. Mensen kunnen de ziekte meerdere keren doormaken.
Mensen die onvoldoende verhit vlees eten (barbecue) of rauwe melk drinken lopen meer risico om de infectie op te lopen. Kinderen onder de 5 jaar en ouderen boven de 60 jaar hebben een verhoogde kans op complicaties. Er is geen informatie voorhanden over het risico voor zwangeren of voor het ongeboren kind.
Ook mensen die contact hebben met mest lopen extra risico om besmet te raken.
Mensen kunnen elkaar besmetten. Zolang de bacterie in de ontlasting aanwezig is ben je besmettelijk. Voor zover bekend duurt de besmettelijkheid vanaf het begin van de klachten enkele dagen tot weken.
Er bestaat geen vaccinatie tegen de ziekte en er zijn geen medicijnen om de ziekte te voorkomen. Gebruik indien mogelijk een apart toilet wanneer iemand diarree heeft. Indien dit niet mogelijk is reinig dan het toilet na ieder gebruik. Gebruik in ieder geval zolang je diarree hebt een eigen handdoek en verschoon die elke dag.
Het goed verhitten van vlees en het wassen van groenten helpt om het besmettingsrisico te beperken, maar kan besmetting nooit helemaal uitsluiten.
Diaree kan vele oorzaken hebben. Raadpleeg de huisarts wanneer er bloed bij de diarree zit. De huisarts kan bepalen of de ontlasting onderzocht moet worden.
Bij mild verlopende infecties is een behandeling meestal niet nodig. Extra drinken in de vorm van zoete dranken en dranken met zout (bouillon) is belangrijk. Hiervoor zijn zakjes bij de apotheek te koop (ORS). Bij een ernstig verloop kan antibiotica worden overwogen, maar het nut hiervan is nog niet aangetoond.
De behandeling van HUS is dus nog steeds symptomatisch: behandeling van de nierinsufficiëntie, correctie van de water- en zouthuishouding en behandeling van de eventuele hypertensie.
Jaarlijks worden in België een 50-tal infecties met EHEC vastgesteld, maar waarschijnlijk ligt het werkelijke aantal veel hoger. Uit de beschikbare gegevens blijken EHEC de derde belangrijkste (of meest voorkomende) bacteriële oorzaak van maagdarminfecties te zijn, na Salmonella en Campylobacter jejuni/coli, maar vóór Yersinia enterocolitica en Shigella.
In Nederland wordt het aantal EHEC-gevallen op 1250 geschat, waarvan 600 met bloederige diarree. Per jaar worden naar schatting circa 20 nieuwe diarreegeassocieerde HUS-patiënten gezien. Het hoogste percentage patiënten doet zich voor in de leeftijdsklasse 0-4 jaar, gevolgd door kinderen van 5-9 jaar en ouderen vanaf 60 jaar.
Sinds de jaren ’80 van de vorige eeuw komen geregeld epidemies van EHEC voor door besmette levensmiddelen, vooral in Noord-Amerika en in Groot-Brittannië. De grootste epidemie kwam voor in Japan. In 1996 werden meer dan 9000 scholieren met EHEC besmet. Van de 678 patiënten die in het ziekenhuis werden opgenomen, overleden er twaalf. De bron was vermoedelijk gekiemd radijszaad verwerkt in massaproductiemaaltijden. Ook opvallend was de uitbraak in 2006 in de Verenigde Staten waar mensen ziek zijn geworden na het eten van verse rauwe spinazie. Engeland had in 2009 een uitbraak van STEC die gerelateerd kon worden aan een kinderboerderij in Surrey.
Op het Europese vasteland blijken epidemies minder frequent te zijn.
In België werden tot nu vier uitbraken gerapporteerd:
• Een uitbraak van 5 gevallen in Limburg (2001). De vermoedelijke bron was filet américain afkomstig van dezelfde slager.
• Een uitbraak van 4 HUS-gevallen in een psychiatrisch ziekenhuis in de Gentse regio (2004).
• Twee infecties bij twee zussen van 11 en 13 jaar, na een verblijf op een vakantiehoeve (2006). Contact met dieren bleek de infectiebron te zijn.
• Een uitbraak van 5 HUS-gevallen en 7 gevallen van niet gecompliceerde diarree. Hier werd lokaal gemaakt roomijs als infectiebron bevestigd.
|
Goede hygiëne is heel belangrijk bij het voorkomen van verspreiding van veel maagdarminfecties.
1. Handen wassen: was de handen in de volgende situaties:
• na gebruik van het toilet;
• na het verschonen van een kind;
• voor het bereiden van voedsel;
• voor het eten.
Was de handen tenminste 15 seconden met water en zeep en droog ze daarna goed af met een schone, droge doek, een papieren handdoekje of keukenrol.
Bij bezoek aan (kinder)boerderijen en contact met dieren moet men de handen wassen na contact met dieren.
2. Toiletgebruik / reinigen toilet
• Gebruik indien mogelijk een apart toilet indien iemand diarree heeft. Indien dit niet mogelijk is reinig dan het toilet na ieder gebruik.
• Werk bij het reinigen van het toilet van schoon naar minder schoon. Reinig eerst de deurklink, kraan, trekker of drukknop. Reinig daarna de toiletbril en toiletpot.
• Gebruik schoonmaakdoekjes die voor het toilet gebruikt zijn niet voor andere schoonmaakwerkzaamheden. Was de schoonmaakdoekjes op 90 graden of gebruik wegwerpdoekjes.
• Na reiniging met schone, droge doek droogmaken. Doek daarna in de was.
3. Douchen / afdrogen
• Droog van boven naar beneden af. Zorg dat de handdoek die voor het onderlichaam gebruikt is daarna niet voor het bovenlichaam gebruikt wordt of gebruik aparte handdoeken voor onder en bovenlichaam. Voor washandjes geldt hetzelfde advies.
• Hang washandjes en handdoeken na gebruik goed uit zodat ze kunnen drogen.
• Verschoon handdoeken en washandjes regelmatig, voor de patiënt dagelijks.
4. Bereiden van voedsel
• Was eerst de handen;
• Gebruik schone materialen;
• Was groenten die rauw worden gegeten grondig onder stromend water voor consumptie;
• Houd rauwe etenswaren gescheiden van klaargemaakt voedsel;
• Was de snijplank en het mes waarmee rauw vlees gesneden is met heet water af en droog ze goed af. Leg geen etenswaren op de snijplank waarop rauw vlees heeft gelegen;
• Was de handen na aanraken van rauw vlees;
• Verhit het eten door en door;
• Gebruik bij voorkeur een keukenrol, verschoon vaatdoekjes regelmatig;
• Verschoon regelmatig de handdoek in de keuken.
|
 |
 |
